triamond

Stało się.... ! :))) Po tygodniach wyczekiwania i walce z ciężarem... na miejscu! Jak pozbieram siły, napiszę więcej...

Ciekawy artykuł o współczynniku Redfielda. https://translate.google.com/translate?sl=auto&tl=pl&u=https://www.aquariossobrinho.com/post/redfield https://www.aquariossobrinho.com/post/redfield Współczynnik RR nie ma wiele wspólnego z rodzajem pojawiających się glonów. Testy akwarystyczne mierzą nieorganiczny azot i fosfor, pomijają związany w rozpuszczalnych związkach organicznych i osadach, które mogą być pobierane przez glony. Organizmy dostosowują swój metabolizm i morfologię do warunków środowiskowych w tym dostępności azotu i fosforu (i węgla). Mogą też magazynować te związki. Glony mogą się odżywiać bakteriami przy niskim poziomie fosforu!!! Nasze akwarystyczne określenia glonów dotyczą kolonii różnych rodzajów glonów (są tysiące różnych gatunków) i innych organizmów. W każdym akwarium inne! Zachodzą liczne złożone interakcje między organizmami w akwarium. Różne gatunki glonów stymulowane są przez różne czynniki do rozmnażania i wzrostu.

1. Jeśli ktoś nadal wierzy w cudowne właściwości ceramiki o dużej powierzchni - to poniżej ciekawy artykuł. Siporax w badaniu okazał się gorszy od pociętych rurek pcv w nitryfikacji... mimo teoretycznie wielokrotnie większej powierzchni. https://www.docdroid.net/wLLOb91/siporax-pdf 2. Artykuł "Mit powierzchni specyficznej" o filtracji biologicznej z porównaniem skuteczności filtrów na podstawie piśmiennictwa - oryginalny (portugalski) i tłumaczenie. "Efektywną powierzchnią tych bardzo porowatych mediów jest praktycznie ich specyficzna powierzchnia zewnętrzna." https://www.aquariossobrinho.com/post/superficieespecifica https://translate.google.com/translate?sl=auto&tl=pl&u=https://www.aquariossobrinho.com/post/superficieespecifica

Odchody gromadzą się na powierzchni filtra, ale szybko są rozkładane. Jeżeli filtr nie zapcha się przez pierwsze kilka dni pracy, to ten proces nie ma znaczenia. Drugi proces to budowa biofilmu bakteryjnego który jest odpowiedzialny za filtrację biologiczną. Prefiltry, (jak i korpusy z gąbką, chociaż tutaj jest znacznie lepiej) mają mniejszą powierzchnię zewnętrzną (tą do 1 procesu) niż ten FX6, który został tak zaprojektowany, żeby się nie zapychać (ale kosztem straty połowy objętości kubła). Im drobniejsze medium, tym ma większą powierzchnię dla biofilmu bakteryjnego, ale szybciej się zapycha. Im większa powierzchnia całkowita medium, tym wolniejsze zapychanie (2 proces). Przy bardzo dużej powierzchni w stosunku do karmienia ryb, może nie zapchać się w czasie życia akwarium (dla gąbki 20 ppi to ok. 13 litrów na 1g karmy dziennie). Im lepsza filtracja biologiczna tym mniej związków organicznych w wodzie, a więc i mniej bakterii heterotroficznych (żywiących się tymi związkami) w wodzie (w tym chorobotwórczych), z którymi musi walczyć układ odpornościowy ryb i bardziej klarowna woda. Wkładanie ceramiki do koszyków zamiast gąbek (lub K1) , to dwukrotne pogorszenie filtracji biologicznej. Czyli filtr będzie trzeba pewnie 2 racy częściej czyścić (zewnętrze gąbki), niż gdyby była w środku gąbka (którą będzie trzeba czyścić; ale i tak musisz przecież otworzyć filtr ...więc bez sensu). Ja bym na Twoim miejscu odpalił ten filtr z gąbkami w środku i spokojnie poczekał kilka miesięcy. Jeśli po tym czasie woda nie będzie krystalicznie czysta, wtedy możesz pomyśleć o dodaniu filtracji mechanicznej (korpusy, czy te prefiltry). Jak już masz korpusy sklejone, to tam gąbka 45 ppi, a za jakiś czas grubsza, żeby nie czyścić. Filtr czyścisz, jak przepływ spadnie poniżej 2-3 realnych objętości zbiornika na godzinę.

Fx6 ma ok. 20 litrów pojemności. Niestety, gąbek tam jest ok. 5,35l i miejsca na media w koszykach 5,35l (zostawiając zgodnie z instrukcją trochę wolnej przestrzeni nad ostatnim koszykiem). Czyli prawie połowa kubła marnuje się przez koszyki. Gąbka 20 ppi (ta oryginalna), jest lepsza od ceramiki ok. 5-6 razy jeśli chodzi o efektywną powierzchnię dla bakterii. Kilka rozwiązań: 1. Wszędzie gąbki do koszyków (np. 20ppi) 2. Można dać też K1 (Kaldnes, Hel-x; ok. 7 pln/litr) do koszyków. Jako statyczne medium trochę lepsze niż gąbka 20 ppi (i kilka razy lepsze od ceramik), no i nie trzeba docinać. 3. Obciąć rurkę wlotową (jak się nie uda jej odkleić - jest na silikon). Jeden mały czerwony koszyk wykorzystać jako zabezpieczenie przed dostaniem się do wirnika medium. Zabezpieczyć jakoś wlot do filtra, żeby medium się nie cofnęło. I cała reszta zasypana K1. Wlot wylot/ można też zabezpieczyć dociętą szczelnie gąbką 10 ppi np. 3 cm. W stosunku do oryginalnego układu (gąbki + ceramiki w środku) wariant 1 będzie ok. 2 razy lepszy. Wariant 3 - ok. 4 razy lepszy. 3 wariant powinien wystarczyć dla 50 ryb po 10 cm skromnie karmionych do uzyskania krystalicznie czystej wody. Jak dojrzenie - zarówno gąbki w korpusach, jak i i purigen nie będą potrzebne. Jeśli powierzchnia dla bakterii jest odpowiednio duża (tak jak w hamburgach, gąbkach za tłem itd.) filtracja staje się prawie bezobsługowa.

W pierwszym linku: 15 miesięczny eksperyment z różnymi podłożami (w tym 13 cm drobnego piasku) dla 2 karm z 29% i 50% zawartością białka. Po roku – wydaje się, że DSB działa, bo nie ma azotanów (w grupie 29% i dla piasku z pyłem drzewnym dla 50% białka). Ale wystarczy mieszać, napowietrzać i filtrować przez 3 miesiące podłoże i nagle azotany wracają. Jeśli by uciekły w postaci gazowego N2, nie mogłyby wrócić. Kolejne 2 artykuły – to naukowe testy różnych podłoży w 54 morskich zbiornikach przez 4 miesiące (w drugim przypadku z rybami). Brak różnic między grupami. Czwarte źródło – D. Walstad cytuje badanie, gdzie denitryfikacja wystąpiła (badanie metodą radioizotopową). Ale były to ścieki. Ten proces wykorzystuje się przemysłowo. Tylko trzeba spełnić warunki nieosiągalne w akwarium. W zwykłym zbiorniku, nawet gdyby nawóz organiczny pomieszać z gliną, to w grubej warstwie nie zejdzie się poniżej 0,3ppm tlenu. Korzenie roślin i tak podniosą trochę poziom tlenu, no i będą słabo rosły w takich warunkach (fermentacja daje mniej energii). Z punktu widzenia akwarysty DSB działa, jak się go nie rusza. Ale jest to tylko magazyn azotu, nie przetwórnia do N2. Kiedyś się zapełni.

Niestety, w akwarium nie jest możliwa denitryfikacja (NO3-->N2). Poziom tlenu powinien być poniżej 0,3 ppm i dużo materii organicznej. Ale jakby wodę zastąpić ściekami i dodać metanolu lub cukru to powinno ruszyć, tylko trzeba by jeszcze usunąć rośliny, bo korzeniami wydzielają tlen Może zachodzić denitryfikacja asymilacyjna – rosną bakterie i wbudowują w swoje komórki węgiel, azot, itd. Poziom azotu spada. Tworzy się szlam. Ale to wszystko pozostaje w systemie. (https://aquariumscience.org/index.php/14-2-4-anaerobic-myth/ https://reefs.com/magazine/an-experimental-comparison-of-sandbed-and-plenum-based-systems-part-1-controlled-lab-dosing-experiments/ https://reefs.com/magazine/an-experimental-comparison-of-sandbed-and-plenum-based-systems-part-2-live-animal-experiments/ i Książka D. Walstad) Sprawdziłem jeszcze… - preferencja wodorowęglanów do CO2 jest 1:10; - przez korzenie tylko kilka gatunków potrafi pobierać CO2 (z podłoża; pewnie podobnie dla hydroponiki); - rośliny wydzielają również związki organiczne, żeby stymulować wzrost bakterii na korzeniach. Pytanie czy więcej wydzielają czy pochłaniają. Ale oczywiście warto

https://aquariumscience.org/index.php/10-2-4-epistylis/

@darianus ad 2 ptk. Można dodać również usuwanie NO2-. Proces aktywny (wymagający energii; podobnie jak przy azotanach). Co do tempa usuwania azotu z systemu – trzeba zapewnić odpowiednio szybki przyrost biomasy roślin w stosunku do produkcji azotu (odpowiednio dużo roślin, światło np. słoneczne). Ale jak już pisałem wcześniej azotany nie są szkodliwe przy naszych stężeniach. ad 3. Walka z glonami jest złożona. Wiele procesów. Trochę allelopatii (https://pl.wikipedia.org/wiki/Allelopatia), trochę konkurencji (ale glony lepiej sobie radzą od roślin w wodzie, w której mało składników odżywczych), trochę wpływ na cykl rozmnażania glonów. Ale gatunków glonów są tysiące… ad 5. Rośliny twardej wody pobierają wodorowęglany z wody. Pobieranie CO2 przez liście powietrzne jest skuteczniejsze niż pod wodą. 6. Pochłanianie prostych związków organicznych z wody. Np. aldehyd glutarowy („CO2 w płynie”), cukry (eksperyment na Aquatic Plants Central: https://www.aquaticplantcentral.com/threads/sugar-in-the-aquarium-water.55857/page-2). Czyli funkcja filtracji biologicznej.

Czy jak pompa chodzi na 100% to nie podrywa piasku ? Czy falownik jest potrzebny ? Super zbiornik!!!

@Falcowski Książka Diany Walstad jest do ściągnięcia https://epdf.pub/queue/ecology-of-the-planted-aquarium-a-practical-manual-and-scientific-treatise-for-td33c5f6f8751873bdf62ddda56b69fc725999.html. W doświadczeniu rośliny były przycinane przez 13 tygodni, suszone a następnie analizowane. Tak się to bada. W suchej masie zostają sole w tym azotany. Zawartość azotu 3,9% - w warunkach akwariowych autorki. Krytyczna zawartość 1,6% z piśmiennictwa w książce. Te wartości zgodne są z innymi źródłami (np. tu dla pomidorów https://www.scielo.br/j/hb/a/FK67Jy8GFSCfrDvSKjkg8gL/#) Zawartość wody z netu. Obliczenia są proste…. Dla 4g karmy – miesięcznie musi urosnąć 2,2-5,4 kg roślin (dla 90% wody). Jeśli ma być do zera w akwarium – to bliżej górnego przedziału. Czyli zakładając 20% wzrost miesięcznie – potrzeba 11-27 kg roślin w hydroponice. Licząc dla 20ppm azotanów tygodniowo będzie o 14% więcej (tutaj bez wzrostu ryb i wiązania azotu w związkach nielabilnych). Masa rośłin liczona dla azotanów zależna od objętości zbiornika. Wrzuciłem dodatkowe obliczenia dla hydroponiki do nowej wersji arkusza obliczeń mediów filtracyjnych. Można sobie zasymulować. http://forum.klub-malawi.pl/topic/25223-obliczanie-medi%C3%B3w-filtracyjnych/?do=findComment&comment=372401 @przemo-h CO do stabilności: ciekawy artykuł: https://aquariumscience.org/index.php/4-8-stability-isnt-important/ Z eksperymentu wynika, że nagłe (przełowienie ryby z jednego zbiornika do drugiego) skoki pH z 7.0 do 8.2 i jednocześnie temperatury z 22 na 28 stopni i na odwrót nie robią na pyszczakach z mbuny żadnego wrażenia. Odporne zwierzaki. Dla pstrągów dopiero skok o kilkanaście stopni wywołuje reakcję stresową (piszę z pamięci). Adaptacja do trucizn w wodzie jest wolniejsza. Ale przy wydajnej filtracji biologicznej (dużo gąbek za tłem), niskiej zawartości węgla organicznego w wodzie, a tym samym i bakterii, i podmianach rybom będzie dobrze. BTW ok. 20 lat temu wystartowałem pierwszy zbiornik z sumpem i ciągłą podmianą wody. Tam akurat hydroponika robiła się sama Ale to nie ma wpływu na obliczenia

Nowa wersja: - parametry: % wody w masie roślin % wzrostu masy roślin hydroponicznych miesięcznie obliczenia: - tygodniowy przyrost azotanów - wzrost masy roślin przy hydroponice z całego azotu karmy - potrzebna masa roślin w hydroponice do usunięcia azotanów z wody Obliczanie mediów filtracyjnych8.ods Obliczanie mediów filtracyjnych8.xls

@przemo-h Nie odpisałem od razu… bo odnoszę wrażenie, że to zwykła wojna statusowa. W sumie na forum przez wakacje bardzo spokojnie, to można się trochę pospierać dla dobra wspólnego Ale pod warunkiem, że z przymrużeniem oka... OKI ? Akwaria miałem łącznie ok. 20 lat. Z podobnego biotopu tylko naskalniki. Z dużych pielęgnic paletki. Ale to nie ma żadnego znaczenia jakie mam doświadczenie i z jakimi intencjami piszę. Liczą się argumenty. Albo są prawdziwe albo nie. W momencie gdy używasz triku retorycznego próbując kwestionować kompetencje rozmówcy (brak doświadczenia), (https://pl.wikipedia.org/wiki/Argumentum_ad_personam; https://encenc.pl/argumentum-ad-personam/), sugerujesz, że merytoryczne argumenty się skończyły… Oczywiście intuicyjnie słuchamy ludzi z doświadczeniem, ale jesteśmy omylni w interpretowaniu rzeczywistości, no i np. jak zaczną się problemy z pamięcią, to nie pójdziesz do lekarza z Alzheimerem bo ma doświadczenie... Co do tych „ważnych czynników” – to mieszczą się w tempie wzrostu roślin. Można do obliczeń przyjąć różne wartości. Ale masa roślin która urośnie, zależy tylko od tego ile rośliny zaabsorbowały azotu (oczywiście uproszczenie). Przesz mit filtracji mechanicznej rozumiem twierdzenie, że częste czyszczenie filtrów zmienia istotnie poziom azotanów w akwarium. Ryby wydalają większość jonów amonowych przez skrzela (ok. 7-8:1 skrzela/odchody)… filtry mechaniczne nie wyłapią jonów amonowych. Z fosforanami jest bliżej 1:1… Co do świeżej wody i stabilności akwarium… prowokujesz Napisz proszę, o które dokładnie parametry chodzi w zakresie stabilności oraz o które związki w zakresie świeżości.

Azotany na azot przeliczysz dzieląc przez 4,4. Czyli będzie ok. 1 g azotu. Rośliny zawierają 1,6% -3,9% azotu w suchej masie. Ale 70-95% masy stanowi woda. Dla 90% wody azotu jest więc 0,16% - 0,39 %. Czyli wystarczy to na 256g - 625g (1/0,0039 do 1/0,0016) roślin, przy założeniu, że azot jest jedynym czynnikiem ograniczającym.

1. Opinie wynikające z doświadczenia (dowody anegdotyczne), to przesłanki najniższej kategorii. Skłaniają do analizy danego zjawiska. W jakim zakresie coś działa można zbadać (ale stosując pewne zasady bo złym doświadczeniem można wykazać wszystko), albo policzyć Zgoda, że doświadczenie z dodaniem hydroponiki więcej wnosi, ale tutaj znowu jest błąd w postaci braku grupy kontrolnej. Ale zauważ, że nie twierdzę, że hydroponika nie działa, tylko policzyłem z jaką wydajnością działa. 2. Odwołałeś się do „czyszczenia filtra” – a to nie ma praktycznie żadnego znaczenia dla omawianych zagadnień, bo fizjologia ryb jest inna, niż w wykreowanym micie o filtracji mechanicznej. Tylko wyprostowałem zagadnienie. Myślę, że się w tym nie gubię 3. Zgoda, że pytanie „po co ?” jest filozoficzne. Ale czasami warto sobie je zadać. Nie odniosłeś się do względnej nieszkodliwości azotanów. Moim skromnym zdaniem, przy dobrej filtracji biologicznej (odpowiednio duża powierzchnia dla bakterii) hydroponika nic nie wnosi dla zdrowia ryb w tym aspekcie, gdy są jakieś podmiany wody. Wnosi w zakresie wychwytu cynku i miedzi, bo tolerancja ryb jest mniejsza niż ludzi (normy dla woda wodociągowej), ale tutaj trzeba mieć dużego pecha, żeby to miało znaczenie. Wnosi coś w zakresie glonów, ale musi być duuuża…. 4. Matematyka tutaj jest prosta. Każdy może zweryfikować i modyfikować założenia. Założenia: 1) Ilość azotu, która wchodzi do systemu w jednostce czasu to: masa karmy dziennie * zawartość azotu w karmie / czas. 2) Zawartość azotu w karmie to zawartość białek w karmie * 0,17 3) Ilość azotu która wychodzi z systemu przez hydroponikę w jednostce czasu to: masa przyrostu roślin/ czas * zawartość azotu w suchej masie roślinnej / zawartość suchej masy w masie roślin 4. Zawartość suchej masy w masie roślin to ok. 10%, bo 90% to woda. 5. Zawartość azotu w suchej masie roślinnej to 16 g/kg do 39 g/kg (wartość krytyczna – gdy rośliny są ograniczone azotem (czyli mamy 0 w akwarium) do wartości zmierzonej gdzie nie ma ograniczeń). (strona 105 wspomnianej książki D. Walstad). 6. Karmienie 1% masy ciała ryb dziennie. Czyli na 1 g karmy zawierającej 42% białka przypada 18- 45 g wzrostu roślin (albo w uproszczeniu: na 1 g karmy dziennie, wzrost ok. 1 kg masy roślin na miesiąc). W omawianym przykładzie 10g dziennie karmy, to 305g miesięcznie, czyli potrzeba 5,4-13,7 kg przyrostu roślin miesięcznie, a aby tyle urosło przy założeniu 20% wzrostu roślin miesięcznie – potrzeba mieć 27- 69 kg roślin w hydroponice.

@przemo-h Miałem małą hydroponikę i zbiornik roślinny (600W HQI, CO2 itd), ale z praktyki też wiem, że w wiadrze z dojrzałym medium filtracyjnym, przy obfitymi karmieniu miałem 0 ppm azotanów. Bez hydroponiki. Odpowiedzialny jest za to proces denitryfikacji asymilacyjnej. Jak chcesz wnioskować na podstawie testu w jednym zbiorniku o skuteczności hydroponiki, to jak określisz, jaki jest w tym udział hydroponiki, a jaki innych procesów ? Z tego co pamiętam, to masz hydroponikę za tłem... więc nie możesz jej odłączyć od akwarium, ale może ktoś może. Warto taki eksperyment zrobić dla dobra akwarystyki. Zawartość azotu w roślinach zmierzona przez D.Walstad w Ecology of the Planted Aquarium. Tempo wzrostu – z moich obserwacji – ale liczę na obserwacje innych. Co do szkodliwości azotanów – to temat jest zbadany naukowo, bo ma istotne znaczenie w przemysłowym hodowaniu ryb (zdrowe ryby to wydajna produkcja i duży zysk). Do poczytania: https://aquariumscience.org/index.php/5-4-1-nitrate-in-depth/ Co do czyszczenia filtra... ryby wydalają amoniak w znacznej większości przez skrzela... czyszczenie filtra nie wpływa w sposób istotny na poziom azotanów. Niewielka część w odchodach też szybko dostaje się do wody. To brązowe w filtrze, to biofilm bakteryjny, nie "kupy" z azotanami. Małą hydroponikę będę miał w nowym zbiorniku, ale z powodów estetycznych, nie liczę na znaczące wyciąganie azotanów Nie jestem absolutnie przeciw hydroponice Ale wolę policzyć co można uzyskać, a czego nie...

Dla 18 pyszczaków po 13 cm długości potrzeba ok. 10 g karmy dziennie. Aby rośliny pochłonęły azotany z tej karmy – przyrost masy roślinnej musi być ok. 14 kg / miesiąc. Zakładając, że rośliny zwiększą swoją masę o 20% miesięcznie (tutaj przydały by się dane eksperymentalne; 20% pewnie dobre przybliżenie gdy rośliny nie rosną w oknie), potrzeba ok. 70 kg roślin na 18 pyszczaków…. Czyli spory ogród… Mój filodendron po pół roku na parapecie (w słoiku; od 3 liści) waży 80 g z korzeniami. Potrzebowałbym jeszcze _tysiąc_, żeby nie podmieniać wody... Hydroponika może ładnie wyglądać, ale nie przeceniałbym możliwości pochłaniania azotanów...:/ Dodatkowo azotany są praktycznie nieszkodliwe do 400 ppm (ale jak ktoś ma 400 ppm w wodzie to pewnie też ma dużo innych zaniedbań, jak np. węgiel organiczny; co ma większe znaczenie).

Amoksycylina, doksycyklina, erytromycyna, klindamycyna... cokolwiek zdobędziesz - w proporcjach 1:50 -1:100 z jedzeniem.

Antybiotyk szerokowidmowy w pokarmie + zieleń malachitowa (lub błękit metylenowy lub miedź) do wody. https://aquariumscience.org/index.php/11-16-aggression/

Laminarny - https://pl.wikipedia.org/wiki/Przepływ_laminarny Turbulentny - https://pl.wikipedia.org/wiki/Ruch_turbulentny Jak przepływ przez medium jest zbyt powolny to ruch ma charakter laminarny. Lepka woda "przykleja się do biofilmu" - słaba wymiana substancji odżywczych, bo warstwa przy bakteriach prawie stoi. Przyspieszenie powyżej pewnej granicy powoduje, że ruch jest mniej regularny (turbulentny; warstwy się mieszają) i kilkukrotnie rośnie wymiana substancji odżywczych a więc i skuteczność filtracji rośnie kilkukrotnie. Późniejsze zwiększanie prędkości przepływu już nie daje wyraźnego przyrostu skuteczności. Dlatego przy filtracji biologicznej mniej nie znaczy lepiej...

Bronisz ceramiki atakiem ad personam na moją skromną osobę? To technika manipulacyjna... Jakiekolwiek bym przytoczył argumenty, to niezależnie jakie mam kompetencje, albo argumenty są prawdziwe, albo nie. Jest granica przepływu laminarnego/turbulentnego i wynikające z tego konsekwencje... Ale w naszych filtrach przepływ jest raczej turbulentny (poza podżwirówkami i gąbkami na brzęczyku) więc przyjęte uproszczenie do tych zastosowań jest oki Jeśli chcesz coś dodać, to chętnie poczytam

Eh Mały przepływ = mała filtracja. Duży = duża. Nie trzeba tworzyć 2 kategorii by odróżnić szybki przepływ od wolnego. Przepływ to wartość ciągła...

Chlorek amonu + brud ze starego filtra (lub ziemia ogrodowa (ale nie sterylna)) + trochę cukru + trochę drożdży + fosforany ewentualnie karma dla ryb.... Chlorek kilka ppm od razu... i spokojnie czekać... Jeśli w wodzie chlor lub chloramina to uzdatniacz (podsiarczyn sodu)

Medium filtruje, jeśli przez nie płynie woda. Przez ceramikę nie płynie, bo ceramika stawia duży opór. Płynie na około. Biofilm - bakterie + macierz która je spaja, buduje się na powierzchni - a więc filtruje tylko powierzchnia, bo tylko tutaj jest przepływ. Dlatego istotny jest kształt ceramiki, nie rodzaj. Pewnie będą jakieś subtelne różnice między producentami, ale do pominięcia; jako medium filtracyjne ceramika - zupełnie bez sensu jeśli chodzi o stosunek jakość/cena.

@Tomasz78Mam jakąś w okolicy Mają całe arkusze i tną na wymiar czy tylko pocięte ? Teraz pojawia się dylemat: szare czy czarne spienione pvc na dnie? Co będzie lepiej grało z serpentynitem (i czarnym tłem)? Mogę podmalować też emalią, którą malowane są moduły... tylko potrzebna by była technika dająca efekt kamienia/piasku ... Albo po prostu odpuścić Przy gołym dnie ciekawy patent tutaj: https://www.youtube.com/watch?v=3KBvc7ly3a8 - spray dający efekt piasku na zewnętrzną stronę dna. Znalazłem też farby strukturalne akrylowe imitujące marmur (np. https://poxico.com/sklep/farba-akrylowa-imitacja-granitu/) ale nie wiem jak z bezpieczeństwem w wodzie @Bartek_De THX, chyba prościej będzie poszukać czegoś na miejscu